Τα συστήματα Υγείας λυγίζουν, τα οικοσυστήματα καταρρέουν, οι ανισότητες εκτοξεύονται – Καμπανάκι κινδύνου από το ετήσιο πόρισμα του ιατρικού περιοδικού «Λάνσετ» – Επείγει η μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας και ο επανασχεδιασμός.
«Το πόρισμα του «Λάνσετ» για το 2023 επιβεβαιώνει ότι η κλιματική αλλαγή είναι η μέγιστη παγκόσμια απειλή για την υγεία στον 21ο αιώνα. Παρά το γεγονός ότι τα ευρήματα του 2023 δεν αποτελούν έκπληξη, είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά για την επιβίωση της ανθρωπότητας».
Έτσι ξεκινά το άρθρο του ιατρικού περιοδικού «Λάνσετ» (The Lancet) που συνοδεύει την πολυσέλιδη ετήσια αναφορά του για το κλίμα στη δεύτερη παράγραφο της οποίας διαβάζουμε: «Ο χρόνος για την περιγραφή των κινδύνων έχει τελειώσει. Τώρα πρέπει να εστιάσουμε στην εφαρμογή αποτελεσματικών δράσεων».
Tο «Λάνσετ» είναι το πλέον περίβλεπτο και επιδραστικό ιατρικό περιοδικό παγκοσμίως (το οποίο μάλιστα στις 5 Οκτωβρίου 2023 συμπλήρωσε 200 χρόνια ζωής!). Αυτή η «Βίβλος» της ιατρικής επιστήμης δημοσίευσε στα μέσα Νοεμβρίου το 8ο ετήσιο πόρισμά της σχετικά με την επίδραση του κλίματος στην ανθρώπινη υγεία. Το πόρισμα αποτελεί καρπό της συνεργασίας 114 ανεξάρτητων ερευνητών διαφορετικών ειδικοτήτων οι οποίοι εργάζονται σε 52 διαφορετικά ερευνητικά ινστιτούτα σε όλον τον κόσμο.
Κατά συνέπεια, το πόρισμα αποτυπώνει επακριβώς το πού βρισκόμαστε ως προς την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην ανθρώπινη υγεία καθώς και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Παράλληλα όμως στο πόρισμα περιέχονται και προβλέψεις για την πορεία των πραγμάτων στο μέλλον. Οι προβλέψεις είναι διαφορετικά σενάρια τα οποία βασίζονται στα σημερινά δεδομένα και εξετάζουν, με τη βοήθεια αλγορίθμων, τι θα συμβεί αν λάβουμε ή δεν λάβουμε συγκεκριμένα μέτρα.
Το απόσταγμα της πολυσέλιδης αυτής αναφοράς σάς μεταφέρουμε σήμερα, καθώς αυτό εξηγεί γιατί οι επιστήμονες θεωρούν ότι ο χρόνος για συζητήσεις έχει παρέλθει προ πολλού, ενώ προτείνουν και λύσεις για ένα καλύτερο αύριο.
Τα ανησυχητικά ευρήματα
Το 2023 είναι η θερμότερη χρονιά των τελευταίων 100.000 ετών, ενώ ήδη από το 2022 είχαν ξεπεραστεί όλα τα ρεκόρ θερμοκρασιών και μάλιστα σε όλες τις ηπείρους. Κατά συνέπεια, άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών καθώς και βρέφη κάτω του ενός έτους εκτέθηκαν σε διπλάσιες ημέρες απειλητικών για τη ζωή τους θερμοκρασιών σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν (και ειδικότερα την εικοσαετία 1986-2005). Διόλου τυχαία, οι οφειλόμενοι στη ζέστη θάνατοι ηλικιωμένων αυξήθηκαν κατά 85% σε σχέση με την τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώνα.
Εκτός από άμεση απειλή για την υγεία, η υπερθέρμανση έχει και έμμεσες συνέπειες καθώς προκαλεί δραματικές αλλαγές στα οικοσυστήματα, τα οποία μέχρι πρότινος εξασφάλιζαν την επιβίωση και την καλή υγεία των πληθυσμών. Στη δεκαετία 1951-1960 μόλις το 18% των εδαφών του πλανήτη υπέφερε από ακραίες περιόδους ξηρασίας. Στη δεκαετία 2013-2022 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 47% (!), πράγμα το οποίο είχε συνέπειες στην παραγωγή τροφής, στην εξασφάλιση νερού αλλά και στις συνθήκες υγιεινής.
Με άλλα λόγια, οι συχνές ξηρασίες και οι πλημμύρες αύξησαν δραματικά τα ποσοστά των ανθρώπων που βιώνουν επισιτιστική ανασφάλεια, ενώ στις βεβαρημένες συνθήκες υγιεινής ήρθε να προστεθεί και ένας ακόμη κίνδυνος: η ολοένα αυξανόμενη γεωγραφικά εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών όπως η ελονοσία, ο δάγγειος πυρετός και η χολέρα.
127 εκατομμύρια άνθρωποι προστέθηκαν το 2021 σε εκείνους που βιώνουν επισιτιστική ανασφάλεια εξαιτίας των αυξημένων περιόδων ξηρασίας και της αύξησης των πλημμυρών σε σχέση με την περίοδο 1981-2010.
Φαύλος κύκλος
Οι παγκόσμιες οικονομικές συνέπειες των ακραίων καιρικών φαινομένων εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής είναι τεράστιες. Το 2022 ανήλθαν στα 264 δισεκατομμύρια δολάρια! Και όπως επισημαίνεται στην αναφορά του «Λάνσετ», «οι πολλαπλοί και ταυτοχρόνως αυξανόμενοι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή επαυξάνουν τις παγκόσμιες ανισότητες στην υγεία».
Πράγματι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ενώ όλα τα συστήματα Υγείας πλήττονται εξαιτίας των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, οι χώρες των οποίων τα συστήματα υγείας δέχονται τα μεγαλύτερα πλήγματα είναι και οι χώρες που βιώνουν τις βαρύτερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Ως προς αυτό το θέμα, οι 114 επιστήμονες που υπογράφουν την αναφορά δεν μασούν τα λόγια τους, επισημαίνοντας ότι: «Οι ανισότητες βαθαίνουν εξαιτίας της μόνιμης αποτυχίας των εύπορων χωρών να αποδώσουν το υπεσχημένο μικρό ποσό των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, προκειμένου να υποστηρίξουν τις δράσεις ενάντια στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής των χωρών που ορίζονται ως αναπτυσσόμενες».
«Κατά συνέπεια, οι χώρες οι οποίες παραδοσιακά έχουν συμβάλει το λιγότερο στην κλιματική αλλαγή είναι οι χώρες που την υφίστανται δριμύτερα και με μεγαλύτερες συνέπειες στην υγεία – και τα δύο αποτελούν αντανάκλαση και απευθείας συνέπεια των δομικών ανισοτήτων που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή».
Με άλλα λόγια, οι ερευνητές κατηγορούν ανοιχτά τις πλούσιες χώρες, των οποίων οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη Βιομηχανική Επανάσταση μέχρι σήμερα έχουν οδηγήσει στην ανθρωπογενή μεταβολή του κλίματος, ότι συνεχίζουν να αδιαφορούν για τις συνέπειες των πράξεών τους όταν αυτές δεν λαμβάνουν χώρα επί των εδαφών τους. Και τονίζουν ότι «με 1.337 τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά δευτερόλεπτο, κάθε στιγμή καθυστέρησης χειροτερεύει τους κινδύνους για την υγεία και την επιβίωση του ανθρώπου».
85% αύξηση παρουσίασαν το 2022 οι σχετιζόμενοι με τη ζέστη θάνατοι ανθρώπων ηλικίας άνω των 65 ετών σε σχέση με τη δεκαετία 1990-2000.
Καιρός για δράση
Οι κατηγορίες δεν είναι αβάσιμες: οι παγκόσμιες επενδύσεις στα ορυκτά καύσιμα αυξήθηκαν κατά 10% το 2022, με το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων να προέρχεται από κρατικές επιχορηγήσεις και τραπεζικό δανεισμό. Ευτυχώς όμως οι ιδιωτικές επενδύσεις φαίνεται να λειτουργούν ως ισχυρό αντίβαρο: 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια από ιδιωτικά κεφάλαια επενδύθηκαν το 2022 για την παραγωγή καθαρής ενέργειας. Είναι δε ενθαρρυντικό το γεγονός ότι από το 2005 μέχρι σήμερα η ολοένα αυξανόμενη υιοθέτηση καθαρών μορφών ενέργειας είχε ως συνέπεια τη μείωση των θανάτων που αποδίδονται στην περιβαλλοντική ρύπανση εξαιτίας των ορυκτών καυσίμων κατά 15,7%.
Βεβαίως, τα παραπάνω ενθαρρυντικά στοιχεία δεν αρκούν για να εξασφαλίσουν ένα υγιές μέλλον για τις επόμενες γενιές ανθρώπων. Ετσι, οι 114 ερευνητές προχώρησαν σε μια σειρά συστάσεων, η βασικότερη εκ των οποίων είναι η επιτάχυνση της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας με τελικό στόχο τις μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Κομβικής σημασίας για την επίτευξη του στόχου αυτού θεωρείται η συμβολή του τραπεζικού τομέα, ο οποίος καλείται να άρει τη χρηματοδότησή του στον κλάδο των ορυκτών καυσίμων.
Εξίσου σημαντική είναι και η σύσταση για (επανα)σχεδιασμό των συστημάτων Υγείας ώστε να είναι προετοιμασμένα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των πληθυσμών, καθώς επίσης και η σύσταση που αφορά τη συμπερίληψη της ανθρώπινης υγείας στον αναπτυξιακό σχεδιασμό των χωρών. Ειδικότερα, οι ερευνητές τονίζουν ότι πρέπει να σταματήσουν οι πρακτικές του παρελθόντος και οι χώρες να υιοθετήσουν μοντέλα βιώσιμης ανάπτυξης τα οποία εξασφαλίζουν την καλή υγεία των οικοσυστημάτων και ως εκ τούτου των κατοίκων τους. Τέλος, κάνουν έκκληση στην κοινωνία των πολιτών (δηλαδή στον καθένα από εμάς) να πάψει να είναι σιωπηλή και να απαιτήσει ένα καλύτερο μέλλον, καταδικάζοντας εμπράκτως κυβερνήσεις και εταιρείες οι οποίες δείχνουν σαφή αδιαφορία για τις συνέπειες των έργων τους στο περιβάλλον.
Οι αριθμοί
Η μεταδοτικότητα επικίνδυνων για τη ζωή λοιμώξεων εμφανίζει αυξητικές τάσεις, καθώς η κλιματική αλλαγή καθιστά περισσότερες περιοχές κατάλληλες για την επιβίωση ξενιστών μολυσματικών ασθενειών.
4,4% αύξηση εμφάνισε ο ιός του Δυτικού Νείλου την τελευταία δεκαετία σε σχέση με τα μέσα του περασμένου αιώνα
28,6% αύξηση εμφάνισε ο δάγκειος ιός που μεταδίδεται μέσω του κουνουπιού Aedes aegypti την τελευταία δεκαετία σε σχέση με τα μέσα του περασμένου αιώνα.
27,7% αύξηση εμφάνισε ο δάγκειος ιός που μεταδίδεται μέσω του κουνουπιού Aedes albopictus την τελευταία δεκαετία σε σχέση με τα μέσα του περασμένου αιώνα.
Πηγή: tovima.gr
